Hợp đồng tương lai là gì? Đặc điểm và cơ chế giao dịch
Các hạng mục bài viết: Giao dịch CFD
Thẻ gắn: hợp đồng tương lai là gì
Thời gian đăng bài: 2025-2-20
Là một trong những hình thức sinh lời lớn, hợp đồng tương lai cũng nhận được nhiều sự quan tâm từ cộng đồng các nhà giao dịch. Tuy nhiên, thị trường tương lai có những đặc điểm khác biệt với thị trường giao dịch truyền thống, thị trường kỳ hạn. Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết hôm nay để hiểu hơn về hợp đồng tương lai là gì, đặc điểm và cách giao dịch thị trường tương lai ở Việt Nam.
Hợp đồng tương lai là gì?
Hợp đồng tương lai hay Futures Contract là một loại thoả thuận giao dịch giữa người mua và người bán ở một thời điểm nhất định ở một mức giá được xác định trong hợp đồng. Các nhà giao dịch mua sẽ cam kết mua loại tài sản cơ bản trong hợp đồng ở thời điểm đáo hạn. Và người bán cũng phải cam kết chuyển giao tài sản này ở ngày được quy định trong hợp đồng.
Hiện nay ở Việt Nam chỉ duy nhất hợp đồng tương lai chỉ số với tài sản cơ bản là chỉ số VN30 là các nhà đầu tư cá nhân được phép giao dịch. Nó được niêm yết, giao dịch trên sàn giao dịch HNX, mọi khoản thanh toán bù trừ sẽ được thực hiện thông qua Clearing House (Trung tâm thanh toán bù trừ) hoặc VSD (Trung tâm lưu ký chứng khoán). Tuy nhiên, tài sản cơ bản của hợp đồng tương lai có thể là hàng hóa truyền thống hoặc cả những công cụ tài chính như chứng khoán, các cặp tiền tệ,… và sẽ được quyết định, thoả thuận bởi người mua và người bán.
Các khái niệm cơ bản trong thị trường tương lai
Thị trường tương lai sẽ xuất hiện một số thuật ngữ phổ biến nhưng chúng không hoàn toàn phổ biến trên thị trường chứng khoán truyền thống. Bạn có thể tham khảo một số khái niệm cơ bản dưới đây trước khi giao dịch trong thị trường này:
- Short: Thuật ngữ chỉ người bán hoặc có thể được gọi là đoản vị.
- Long: Ngược lại với Short, Long là thuật ngữ được sử dụng cho phía người mua hay còn được gọi với tên gọi trường vị.
- Vị thế: Hiểu đơn giản là loại giao dịch, khối lượng giao dịch mà nhà đầu tư đang nắm giữ tại thời điểm ký hợp đồng tương lai.
- Đóng vị thế: Không phải huỷ bỏ giao dịch mà là hành động mở một vị thế đối ứng với vị thế mà nhà giao dịch đang nắm giữ. Ví dụ đóng vị thế mua tức là bạn đang mở một vị thế bán.
- Mức ký quỹ: Khoản tiền mà nhà đầu tư sử dụng để đặt cọc nhằm đảm bảo khả năng thanh toán của mình.
- Giá thanh toán cuối ngày: Mức giá được sử dụng để xác định lãi hoặc lỗ trong ngày của mỗi hợp đồng tương lai.
- Giá thanh toán cuối cùng: Mức giá xác định vào ngày được coi là ngày giao dịch cuối cùng, được sử dụng để tính toán lãi, lỗ trong ngày cuối giao dịch hợp đồng.
Phân biệt hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn
Bởi hai loại hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn đều là hợp đồng phái sinh, có tài sản cơ sở và phụ thuộc vào chúng chính bởi vậy mà chúng thường bị nhầm lẫn với nhau. Hãy cùng điểm qua một số điểm khác nhau giữa hai loại hợp đồng này để phân biệt chúng với nhau:
|
Hợp đồng tương lai |
Hợp đồng kỳ hạn |
|
Niêm yết và giao dịch trên sàn giao dịch tập trung |
Niêm yết và giao dịch trên sàn OTC |
|
Lãi lỗ tính toán theo ngày |
Thanh toán hợp đồng ở thời điểm giao hàng |
|
Phải thực hiện ký quỹ, tính toán bù trừ theo ngày |
Không cần ký quỹ |
Đặc điểm của hợp đồng tương lai
Các yếu tố liên quan đến hợp đồng tương lai như khối lượng, giá trị, mức ký quỹ đều được chuẩn hóa một cách rõ ràng. Nó được niêm yết, giao dịch trên sàn giao dịch, xây dựng trên cơ sở là chứng khoán phái sinh. Chính bởi vậy mà ký quỹ và tính toán bù trừ là điều kiện bắt buộc nhằm đảm bảo các bên tham gia giao dịch hợp đồng thực hiện các nghĩa vụ theo cam kết hợp đồng. Các nhà đầu tư cũng có thể dễ dàng đóng vị thế của mình, cũng như dễ dàng mua, bán hợp đồng tương lai trên sàn giao dịch.
Cơ chế giao dịch hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai sẽ được giao dịch trên một sàn giao dịch tập trung với cơ chế thanh toán bằng phương thức chuyển giao vật chất hoặc thanh toán bằng tiền. Đối với hợp đồng tương lai với tài sản cơ sở là chỉ số sẽ áp dụng cơ chế thanh toán bằng tiền theo ngày. Nếu nhà đầu tư phát sinh lỗ sẽ cần thực hiện thanh toán toàn bộ phần lỗ phát sinh chậm nhất là 09:00 sáng ngày kế tiếp. Đối với phần lãi mà nhà đầu tư có được sẽ được nhận đầy đủ sau 11:00 sáng ngày tiếp theo.
Giao dịch thị trường tương lai ở Việt Nam như thế nào?
Vì thị trường tương lai ở Việt Nam bị giới hạn giao dịch ở hợp đồng tương lai chỉ số VN30 nên quy trình giao dịch của nó tương đối giống với giao dịch chứng khoán thông thường. Tuy nhiên, nó hấp dẫn với nhiều nhà đầu tư là bởi vì các nhà đầu tư có thể giao dịch chúng mà không cần thực sự sở hữu bất kỳ loại tài sản nào. Quy mô hợp đồng sẽ được tính toán dựa trên điểm chỉ số VN30 với hệ số nhân hợp đồng là 100,000 đồng.
Thời gian giao dịch hợp đồng tương lai ở Việt Nam trước khi thị trường chứng khoán cơ sở mở cửa 15 phút và kết thúc cùng phiên với thị trường. Biên độ dao động giá được quy định nằm trong mức 7%. Nhà đầu tư cũng sẽ bị giới hạn 500 hợp đồng cho mỗi lệnh giao dịch. Tháng đáo hạn được quy định là tháng hiện tại, tháng sau đó và hai tháng cuối hai quý tiếp. Ví dụ: Hiện tại là tháng 12 thì các tháng đáo hạn của hợp đồng sẽ là tháng 12, tháng 1, tháng 3 và tháng 9.
Đối với những nhà đầu tư quan tâm tới các hợp đồng tương lai với loại tài sản cơ sở khác, như hợp đồng tương lai vàng và hợp đồng dầu thô tương lai, nhà đầu tư cần thông qua các sàn giao dịch quốc tế hoặc các công ty chứng khoán có dịch vụ giao dịch quốc tế để tham gia và tuân thủ các quy định pháp lý liên quan. Quy trình giao dịch những tài sản này cũng sẽ có sự khác biệt tùy vào đặc thù từng sản phẩm.